ویژگیهای آجر نسوز و…
آجر یکی از مصالح ساختمان و سنگی است ساختگی (از نوع مصنوعی) که نوع رسی آن از پختن خشت (گل شکل داده شده) و نوع ماسه آهکی آن از عمل آوردن خشت ماسه آهکی (که از فشردن مخلوط همگن ماسه سیلیسی و آهک در قالب ساخته شده) با بخار دادن تحت فشار زیاد به دست خواهد آمد، آجرهای بتنی مثل بلوکهای سیمانی درست می شوند. آجر رسی عمدتاً از سیلیکاتهای آلومینیوم هستند و آجر ماسه آهکی متشکیل شده از سنگدانه های ریز سیلیسی می باشد که توسط خمیری از جنس سیلیکات کلسیم به یکدیگر چسبیده شده اند. این آجر معمولاً به رنگ خاکستری می باشد ولی می توان با افزودن رنگ مناسب آن را به رنگهای دیگری تبدیل و تولید کرد. آجر به اشکال مکعب مستطیل توپر، سوراخدار، توخالی (مجوف تیغه‌ای و سقفی) و قطعات نازک تولید می شود. از آجر در ساختن دیوارهای باربر، تیغه های جدا کننده، سقفهای تیرچه بلوک، طاق ضربی بین تیرآهنها و نمای خارجی و داخلی بناها مورد استفاده قرار میگیرد.
آجرهای نسوز مصرفی در هر پروژه باید از نظر ویژگیهای فیزیکی، شیمیایی و مکانیکی (مانند ابعاد، رنگ و دیگر مشخصه ها) با آنچه در نقشه ها، دستور کارها، مشخصات فنی خصوصی و سایر مدارک پیمان ذکر شده است تطبیق داشته باشد. نمونه آجرهای مصرفی اعم از پشت کار و نما، توپر و سوراخدار مجوف تیغه ای و سقفی، انواع رسی و ماسه آهکی باید قبلاً به تصویب دستگاه نظارت رسیده باشد.
ویژگیهای فیزیکی، شیمیایی و مکانیکی آجرها و روش آزمایش آنها باید مطابق استانداردهای ایرانی زیر باشد:
- استاندارد شماره ۷ : آجرهای رسی (مشتمل بر ویژگیها، نمونه برداری و روشهای آزمایش)
- استاندارد شماره ۲۹۰۹ : استاندارد ویژگیها و روشهای آزمون تیرچه و بلوک سقفی
- استاندارد شماره ۹۹۱ : آجر نسوز جهت طاقهای قوسی
هر استاندارد ایرانی دیگری که تا زمان انعقاد پیمان درباره آجر تدوین یا تجدید نظر شود تا زمانی که استاندارد ایرانی در پاره ای موارد تدوین نشده باشد در درجه اول استانداردهای ”سازمان بین المللی استاندارد ISO “ معتبر می باشد و در صورت نبودن استاندارد مذکور به ترتیب استانداردهای آلمانی DIN ، بریتانیایی BS و آمریکایی ASTM ملاک عمل قرار خواهد گرفت.
آجرهای رسی نسوز
آجرهای مصرفی در نما باید مطابق استاندارد ایرانی شماره ۷، عاری از معایب ظاهری مانند ترک خوردگی، شوره زدگی، آلوئک و نظایر آن باشد. طول، عرض و ضخامت آجرهای ماشینی باید به ترتیب ۲±۲۲۰ و ۱±۱۰۵ و ۱±۵۵ میلیمتر باشد. طول، عرض و ضخامت آجرهای دستی باید به ترتیب ۴±۲۱۰ و ۳±۱۰۰ و ۲±۵۵ میلیمتر باشد. ضخامت آجرهای نازک نما در هر دو مورد ماشینی و دستی می بایست برابر ۱±۳۰ یا ۱±۴۰ میلیمتر بوده و طول و عرض آنها عیناً مانند آجرهای ضخیم در نظر گرفته شده باشد. لبه آجرها می باست مستقیم و زوایای آن قائمه و دارای سطوحی صاف باشد، پیچیدگی در امتداد سطح بزرگ آجر حداکثر ۴ میلیمتر و در امتداد سطح متوسط آجر تا ۵ میلیمتر مجاز می باشد. وجود یک ترک عمیق در سطح متوسط حداکثر تا عمق ۴۰ میلیمتر در آجر پشت کار بلااشکال است. طول شکستگی و دندانه ای شدن خطوط و زوایا نیز در آجر پشت کار نباید از ۱۵ میلیمتر تجاوز کرده و تعداد آن در هر آجر نباید از ۲ عدد بیشتر شود. در آجرهای سوراخدار، سوراخها باید عمود بر سطح بزرگ آجر و به طور یکنواخت در سطح آن توزیع بشود و جمع مساحت آنها باید بین (۲۵%) تا (۴۰%) سطح آجر باشد. بعد سوراخهای مربع و قطر سوراخهای دایره ای باید حداکثر به ۲۶ میلیمتر محدود شود و ضخامت دیوار بین سوراخ و لبه آجر بیش از ۱۵ میلیمتر و فاصله بین دو سوراخ بیش از ۱۰ میلیمتر باشد. وزن ویژه هر دو نوع آجر نباید از ۷/۱ و وزن فضایی آنها از ۳/۱ گرم بر سانتیمتر مکعب کمتر شده باشد. حداقل تاب فشاری آجرهای دستی ۸۰ و ماشینی پر مقاومت ۱۷۵ و ماشینی متوسط ۱۲۵ و ماشینی کم مقاومت ۸۵ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع استاندارد شده است و تاب فشاری آجرهای مصرفی نباید از این حدود کمتر باشد. ضخامت تیغه های آجر مجوف دیواری و بلوک سفالی سقفی حداقل ۸ و رواداری و ابعاد آنها ۴± میلیمتر می باشد.
آجرهای مصرفی نسوز می بایست در برابر یخبندان پایدار باشد و هرگز در آزمایش یخزدگی دچار خرابی های ظاهری مانند ورقه شدن، ترک خوردن و خرد شدن نشوند. درصد وزنی جذب آب ۲۴ ساعته آجرهای ماشینی نباید از ۱۶ و در مورد آجرهای دستی از ۲۰ بیشتر شده و در هر دو نوع آجر از ۸ کمتر باشد. آجرهای توخالی تیغه ای و سقفی و قطعات نازک آجری مورد مصرف در نماسازی (به ابعاد تقریبی ۲۰×۴۰×۲۰۰ یا ۲۰×۳۰×۲۰۰ میلیمتر یا قطعات نازک آجری نما به ضخامت حدود ۲۰ میلیمتر با نقش چند آجر بندکشی شده) حداقل باید دارای مشخصات آجرهای ماشینی با مقاومت متوسط مندرج در استاندارد ایرانی شماره ۷ باشند.
مصرف آجر نسوز غیراستاندارد در صورتی مجاز می باشد که استفاده از آن در مشخصات و نقشه ها پیش بینی شده و نمونه آن به تصویب دستگاه نظارت رسیده باشد و دست کم دارای ویژگیهای زیر باشد:
الف: کاملاً پخته و یکنواخت و سخت باشد و در برخورد با آجر دیگر صدای زنگدار ایجاد کند.
ب: تاب فشاری آن دست کم (۸۰%) مقادیر مندرج در استاندارد ایرانی شماره ۷ باشد.
ج: جذب آب آن در حدود مقادیر تعیین شده در استاندارد باشد، در غیر این صورت مصرف آن فقط در اجزائی از ساختمان که در معرض رطوبت قرار نمی گیرند مجاز است.
د: آجر مصرفی نسوز در نما باید دارای شکل، نقش و رنگ مورد نظر طراح بوده، و رواداری ابعاد آن حداکثر، (۳۰%) بیش از رواداریهای مندرج در استاندارد ایرانی شماره ۷ باشد.
ه: آجر مورد مصرف در اقلیمهای سرد باید در برابر یخبندان مقاومت مورد نظر را داشته باشد.
و: مصرف تکه آجرنسوز شامل سه قد (سه چهارم آجر)، نیمه (یک دوم آجر)، چارک (آجر) و کلوک (پاره آجر) در قسمتهای درونی و پشت کار و نیز در مکانهایی که مصرف آجر درست مقدور نیست مجاز می باشد.
ز: مصرف آجرهای ترک دارنسوز، کج و معوج، گود و برجسته که انحنا، گودی و برجستگی آنها از ۵ میلیمتر تجاوز نکند مشروط بر اینکه تعداد آنها از (۲۰%) کل آجرها بیشتر نشود بلااشکال است. مصرف آجرهای نما که دارای آلوئک یا ترک باشند، تنها در پشت کار مجاز خواهد بود.
مصرف آجرهای کهنه نسوز در صورتی که مطابق مشخصات بوده و کاملاً تمیز شده باشد مانعی ندارد، ولی بهتر است به همراه آجرهای نو و در پشت کار از آنها استفاده شود.
پیرامون آجرهای نسوز
آجرهای نسوز مورد مصرف در ساختمان معمولاً از خاکهای نسوز تهیه می شوند. این آجرها علاوه بر دارا بودن مشخصات آجرهای معمولی باید گرمای ۱۵۸۰ درجه سلسیوس را بدون آنکه خمیری شوند و از شکل بیفتند، تحمل کنند. مقاومت آجر نسوز دست کم باید ۱۶ مگاپاسکال (حدود ۱۶۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع) باشد.