سیر تاریخی ابعاد آجر

از آنجایی که آجر را از پختن خشت خام بدست می‌ آورند، در هر دوره تاریخی ابعادش کم و بیش نزدیک به خشت بوده است. انواع ابعاد آجر در هر بنای تاریخی قطعاً نمایانگر دوره تاریخی آن بنا به حساب میآمده است؛ به این معنا که در هر مقطع تاریخی با توجه به نوع خاک و مکان و شیوه اجرا بنا، ابعاد آجر تغییر می‌ کند. (مثلاً اگر خاک سست باشد، ابعاد آجر کوچک‌ تر می‌ شود)

سیر تاریخی انواع ابعاد آجر

در دوران ایلامی کاربرد آجر به صورت کامل، بیشتر از کاربرد آن به صورت نیمه بوده است. در بررسی مقابر ایلامی (هزارهٔ دوم قبل از میلاد)، سه گونه آجر با ابعاد زیر به دست آمده است.

  • ۷×۲۳~۲۴×۲۸ سانتیمتر
  • ۶/۵×۳۲×۳۸ سانتیمتر
  • ۷×۲۷~۲۸×۲۵ سانتیمتر

در دوران مادها کاربرد آجر به صورت نیمه معمول تر شد و آجرهایی با ابعاد ۱۰×۳۳×۳۳ سانتیمتر معمول ترین گونه ای بود که کاربرد داشت.

در دوران پارتیان نیز کاربرد آجر به صورت نیمه بیشتر بود. ابعاد آجرهای یک دژِ مربوط به دوران به صورت زیر شناسایی شده است.

  • ۸×۳۲×۳۲ سانتیمتر
  • ۱۰×۴۰×۴۰ سانتیمتر
  • ۹×۳۷×۳۷ سانتیمتر

شکل عمومی آجرهایی که در طی دوران‌ های گوناگون بعد از اسلام در بناها بکار گرفته شده، اکثراً چهارگوش یا مربع در اندازه‌ های مختلف بوده اند. آجر پس از اسلام با اندازه های گوناگون از ۳۰×۳۰ تا ۱۸/۵×۱۸/۵ و ضخامت حدود ۶ تا ۳ سانتیمتر به عنوان مهمترین و برجسته ترین عنصر شکل دهنده معماری مورد استفاده قرار می گرفت. برخی اعتقاد داشتند که ابعاد آجرها در دوران گوناگون تغییر کرده است و بر اساس ابعاد آجر می توان دوره تاریخی آن را تخمین زد. اما طبق نظر اکثریت محققان این زمینه، نمی‌ توان به طور قطع گفت که در هر دوره تاریخی آجر با ابعاد خاصی بکار رفته است، در دوره‌ های مختلف آجرها با ابعاد گوناگون مورد استفاده قرار می گرفتند. البته به طور کلی در دوره اسلامی نسبت به دوران قبل از اسلام ابعاد آجرها کوچکتر شدند که محققان علت تغییرات عمده در اندازه آجر را معمولاً در نتیجه تغییر در نوع و طریقه ساختمان سازی می‌ دانند.

این مطلب را از دست ندهید
تهیه خاک مناسب جهت کاشت درختان میوه بر اساس اقلیم منطقه

ابعاد آجر,انواع ابعاد آجر,سیر تاریخی ابعاد آجر,

در دوره سلجوقی ابعاد آجرهای معمولی به کار رفته در دیواره ابنیه، به میانگین ۲۶/۵ سانتیمتر در طول و عرض و قطر ۶/۵ سانتیمتر میرسند. اما در همین دوره ابعاد گوناگون آجر کاربرد داشته به عنوان مثال در مسجد جامع اصفهان در گنبد نظام الملک (جنوبی) متعلق به دوران سلجوقی ابعاد ۳×۲۲×۲۲ وجود دارد. همچنین از آجرهایی با ابعاد آجر کوچک و متنوع در تزئین استفاده می‌ کردند؛ مانند برخی از نماهای آجرکاری سلجوقی در مسجد جامع اصفهان که ابعاد آجرهای آن ۴/۵×۲/۵×۲/۵ است.

در دوران ایلخانی اندازه‌ های گوناگون ۱۸ تا ۳۸ سانتیمتری بکار می‌ رفته است. گونهٔ رایج، ۲۰ تا ۲۲ و با ضخامت ۴/۵ تا ۵ سانتیمتر بوده است. این آجرها از نظر رنگ متنوع هستند: زرد کمرنگ – زرد مایل به قهوه‌ ای –قرمز تیره و خاکی. از دوران شاه عباس به بعد، ابعاد آجر کما بیش در میانگین ۲۳ در طول و عرض ثابت می‌ شود؛ استفاده از آجرهایی به ابعاد ۵×۲۴×۲۴ امروزه نیز متداول است.

در دوره زندیه به دلیل نامناسب بودن خاک شیراز، آجرها در لار با ابعاد ۲۳/۵ تا ۲۴، پخته شده‌اند. آجرهای این دوران به کریمخانی معروف است. آجرهای بزرگ مستطیل «علینقی خانی» از همین دوره در دست است که در لبهٔ باغچه‌ها بکار برده می‌شده‌ اند.

ابعاد رایج برای آجر در دوران قاجار نیز ۴×۱۹/۵×۱۹/۵ بوده است.

ابعاد آجر برای کف سازی متفاوت باآجر بکار رفته دردیوار است. آجر فرش دورهٔ سلجوقی به ابعاد ۴×۴۰×۴۰ بود که به نام آجر نظامی شهرت یافته‌ است. در دوران قاجار نیز آجر برای کف سازی، خصوصاً فرش بام‌ ها بسیار متداول شد. آجر با ابعاد ۲۰×۲۰ با نام آجر فرشی خوانده می‌ شود.

برای گرفتن قیمت آجر با این شماره تماس بگیرید. علی قمصری نژاد - 02177429500 - 09128047761