قالب بندی دیوارهای بتنی (روش معمولی)
قالب بندی دیوارهای بتنی به دو مدل از روش های معمولی تقسیم شده است. قسمت اصلی قالب از صفحه های چوبی و یا تخته های چوبی ایجاد شده است( سطحی که با بتن ارتباط مستقیم دارد). برای محکم شدن قالب و مانع باز شدن آن زمان بتن ریزی و نگه داشتن فاصله میان دو دیواره قالب بست های خاصی را مورد استفاده قرار می دهند. برای اجرا و نصب بست ها یا 2 عدد چهار تراش که با فاصله ی از پیش تعیین شده ای از هم افقی کار گذاشته می شوند یا 1 چهار تراش استفاده می کنند. اخیرا می بایست برای رد کردن میله های بست ها چهار تراش ها را در مکان های خواسته شده سوراخ کرد.
جهت مانع شدن از فشار بتن به قالب ها و استقامت آنها در زمان بتن ریزی، تیرهای چوبی که با نام دستک شناخته می شوند را استفاده می کنند که یک سر آن روی زمین و سر دیگر آن به قالب وصل شده است. بست ها انواع گوناگونی دارند. بست ها امکان دارد که با صفحه فلزی توزیع نیرو، مثل واشر همراه باشند به صورتی که بتوان فضای خالی بین دو دیواره را تا زمان بتن ریزی به اندازه کافی نگه داشت. در کل امکان دارد که بست ها دارای یک میله ساده باشد که دو سر آن یا بعضی وقت ها یک سر آن، پیچ شده باشد که در این حالت یا میله را بعد از بتن ریزی در بتن قرار داده و بعد از باز کردن قالب بخش های اضافه ای که بیرون است را جدا می کنند یا بعد از سفت شدن بتن و پیش از سخت شدن آن را خارج می کنند یا اینکه دو پوسته ای است که اجازه جدا سازی میله از داخل پوسته را می دهد.
در قالب بندی گوشه ها و پایه ها می بایست توجه ویژه ای شود یا به پشت بندهای اضافه ی آن نیرو داد.
قالب بندی دیوارهای بتنی به روش بالارو
یکی از مزیت های روش قالب بندی که جهت بکار بردن در دیوارهای نسبتا بلند می باشد، تعداد دفعاتی است که میتوان از قالب استفاده کرد و همچنین سرعت عمل بالایی که دارد. اولین باری که قالب مورد استفاده قرار می گیرد دو دیواره قالب با تکیه بر پاخور بتنی( رامکا) به صورت وارونه می ایستد. بعد از اینکه بتن سفت شد، بخش های درونی قالب را تا بالاترین حدی که بتن ریخته شده بالا می برند و بعد از اینکه از مقاومت آن مطمئن شدند به ترتیب بتن ریزی را تا آخر کار ادامه می دهند.
قالب بندی دیوارهای بتنی به روش لغزنده
در این دستورالعمل قالب را پشت سرهم و بعد از هر بار بتن ریزی به کمک جک های هیدرولیکی، در صورتی که رو جداره قالب به بتنی که قبلا ریخته شده چسبیده باشد به سمت بالا می کشند. این راه حل جهت تولید سازه هایی مثل منابع آب، هسته مرکزی ساختمان های چند طبقه یا سیلو بسیار مناسب می باشد.
همانطور که گفته شد روش لغزنده به طور مستمر انجام می گیرد، جهت بکارگیری قالب بصورت کاربردی تر و اقتصادی تر و همچنین مانع شدن از مکث کار احتیاج به برنامه ریزی درست و فراهم کردن ابزار و امکانات لازمه مانند مشخص کردن ساعت کاری کارکنان در مرحله های مختلف، آماده سازی نور مصنوعی لازم جهت کار در شب و تامین و حمل و ریختن بتن در زمان مناسب می باشد.
نقشه معماری و طرح سازه ای که می خواهید با بکارگیری قالب های لغرنده بتن ریزی کنید می بایست با این سیستم قالب بندی مطابقت داشته باشد. اغلب مهم ترین مسئله در این رابطه، یکسان بودن پهنای دیوار با کوچکترین حفره ها و سوراخ در بدنه آن با بلندی 20 متر( حداقل) می باشد.
بخش های اصلی یک قالب لغزنده
دیواره های قالب: دیواره های قالب می بایست سخت و مقاوم باشند. امکان دارد که جنس دیواره از چوب یا فلز باشد. قالب های فلزی نسبت به قالب های چوبی وزن بسیار بالاتری دارند اما با این حال از مقاومت بالایی نیز برخوردارست و می توان دفعات بیشتری از ان استفاده کرد. همچنین تعمیر و تغییر قالب های فلزی از قالب های چوبی سخت تر می باشد ولی پاک کردن انها ساده تر و نمای بتن بعد از جداکردن قالب یکنواخت تر است.
طوقه ها: وظیفه طوقه ها نگه داشتن سکوی کار، منتقل کردن آن، نگهداری و تحمل وزن قالب وکابل جک می باشد. اغلب طوقه ها فلزی و به صورت پروفیل هایی با طرح مطلوب می باشند.
سکوی کار: به طور معمول سه سطح کار در نظر می گیرند. یکی از آن ها بالاتر از طوقه ها و در بلندی به اندازه 2 متر و بالاتر از پایان دیوار قرار گرفته که جهت مصرف بست های فلزی محکم کننده استفاده می شوند. سکوی بعدی در بالای کف و مساوی با بالای قالب قرار می گیرد و جهت گذاشتن ظرف بتن و جمع کردن مصالح و ابزار تراز کردن و همینطور ابزار کنترل جک بکار می رود. آخرین سکو به حالت چوب بست معلق و یا یکسره که اغلب در دو سمت دیوار قرار گرفته و جهت دستیابی به نمای بخشی از دیوار که جدیدا قالب آن را جدا کرده و ترمیم احتمالی آن بکار گرفته می شود.
جک های هیدرولیکی: جک های هیدرولیکی را می توان بنا به ظرفیتی که دارند، مثل جک های 3 تنی یا 6 تنی تشخیص داد.
قالب بندی ستون ها
جداره های قالب ستون ها درست مانند قالب دیوار می باشند. پشت بندها اغلب از 4 تراش با مقطع مربع و به حد کافی و با فاصله های مشخص و برابر تشکیل شده اند و با بست های فلزی و گوه ها محکم می شوند. با استناد بر تعداد بالای ستون ها به ویژه در ساختمان های عظیم، قالب های ستون را می توان بیشتر از نمونه های دیگر استفاده کرد. به همین خاطر می بایست در طراحی و تولید آنها توجه بسیاری ا معطوف آن کرد تا علاوه بر مقاومت مناسب، باز و بستن آن ها راحت تر باشد.
قالب ستون های گرد به حالت لوله هایی با ضخامت معین و از جنس ففایبر گلاس های مجهز شده یا جنس هایی با همان کارایی، که علاوه بر مقاومت کافی تقریبا سبک نیز بحساب می آید. در برخی موارد قالب ستون های گرد را از چوب تولید می کنند. در این صورت عرض صفحه های چوبی خیلی کمتر از مدل قالب ستون های چند ضلعی می شود.
در حال حاضر در ایران، بخاطر کمبود و قیمت بالای چوب، تولید و مصرف قالب های فلزی برای ستون های بتنی به شدت دیده می شود. این قالب را می توان بارها مورد استفاده قرار داد که از اوراق فلزی با پشت بندهای نبشی تشکیل شده است، حدودا حجم بالایی به خود اختصاص داده و نسبت به قالب های چوبی حمل و نقل سخت تری دارند.
نکات عمومی در تولید قالب ها
در تولید قالب بتنی می بایست به اجزا مختلف بتنی که در پایین به آن اشاره شده توجه کرد.
• صفحه ها و سایز قالب ها می بایست به حد کافی به هم وصل شوند تا مانع بیرون آمدن شیره بتن که موجب به وجود آمدن حفره هایی در سطح بتن می شود، گردد.
• پیش از بتن ریزی قالب ها را می بایست در همه جهت های عمودی و افقی امتحان و کنترل کرد و از مقاومت پشت بندها، دستک ها و تیرهای نگهدارنده قالب اطمینان حاصل کرد.
• زمان بتن ریزی می بایست قالب ها را مدام کنترل کرد و در صورت نیاز آنها را تنظیم یا تقویت کرد.
• پیش از شروع بتن ریزی می بایست همه بخش های داخلی قالب را ارزیابی کرد و کاملا آن را تمیز کرد تا شی هایی مثل خرده چوب در آن اقی نماند.
• چنانچه بلندی بتن ریزی بیشتر از1.5 متر بود می بایست ابزارهایی مانند ناودان های فلزی یا لوله های لاستیکی را بکار برد تا مانع از جدایی دانه های شن و ماسه و دوغاب سیمان از هم شود.
• در زمان ویبره کردن بتن می بایست آخر ویبراتور را تا آخرین درجه بتن پایین برد همچنین بتنی که از قبل ریخته شده را نیز تا 20 سانتی متر( حداکثر) ویبره کرد. باید دقت کرد که ویبره کردن بتن از قبل ریخته شده، به ویژه اگر بتن تقریبا سفت شده باشد امکان باز شدن و شکستگی قالب، به ویژه در دیوارها و بتن ها را دارد. فراموش نکنید که ویبره کردن بتن از قبل ریخته شده در حالتی که بتن به صورت پلاستیکی در بیاید برای بتن خیلی مهم نمی باشد.
• زمانی که عمل بتن ریزی با پمپ و از ته قالب صورت گیرد باید دقت داشت که پر کردن قالب از بتن با سرعت بالا انجام شود تا مانع از سفت شدن آن پیش از پر شدن قالب شود. زمانی که نیرو پمپ و اندازه بتن ریزی به میزانی کم باشد که بتن رفتن را آغاز کند، فشار بالایی به سطح های داخلی قالب وارد می شود که امکان باز شدن و شکستگی را بالا می برد.